Cirit at üzerinde oynanan çok eski yıllara dayanan bir Türk spor oyunudur. Oynayan kişilere iyi bir binicilik kazandırmasının yanında çeviklik ve sağlamlıkta kazandırmaktadır. Türklerin iyi birer binici olmalarının en önemi etkisi cirit oyunu olarak izah edilmektedir. Peki Cirit oyunun nasıl oynandığına daha yakından bakalım.
Cirit oynamak isteyen atlılar ve binicileri cirit oynanılacak alanda eşit sayıda ikiye ayrılırlar ve 100 metre aralıkta karşılıklı dizilirler. Her bir binicinin elinde cirit adı verilen sert uzun bir sopa bulunmaktadır. İki takımdan biri atı ile birlikte dizildiği sıradan 30 metre kadar ilerler. Karşı takımdan bir binicinin ismini söyler ve elindeki ciriti o biniciye doğru atar ve hızla arkasına dönerek dörtnala kaçmaya başlar. Adı söylenen binici kaçan biniciyi kovalamaya başlamalıdır. Kovalayan binici elindeki ciriti kovaladığı kişiye en doğru zamanda hızlı bir şekilde atmalıdır. Kaçan binici ise ciritin kendine isabet etmesini engellemek için atın üzerine eğilebilir bu sayede birazda olsa ciritten korunmuş olabilir. Eski dönemlerde takımlar ciritleri o kadar hızlı atarlardı ki ciritin isabet ettiği kişi oldukça büyük hasarlar alabiliyorlardı. Ciriti atan kişi eğer kovaladığı kişinin atına isabet ettirirse otomatik olarak elenmiş sayılacaktır. Tekrardan başka biri atı ile öne çıkarak birini seçer ve aynı şekilde arkasını dönerek dörtnala kaçmaya başlar ve bu şekilde oyun süreci ilerler. Ta ki oyun panayırında oyuncu kalmadığı sırada oyun bitmiş olur.
Cirit Oyununda Kullanılan Terimler
– Değnek: Çeşitli yörelerde cirit oyununa verilen ad.
– Cirit Havası: Cirit oynanırken davul ve zurna ile özel ritimlerde çalınan ezgilerin tümü yada bir tanesi.
– At Oyunu: Cirit’in Tunceli ve Muş yöresindeki adı.
– At Oynatma Havası: Tunceli ve Muş yörelerinde ciritten önce at oynatma için özel ritimlerde çalınan ezgi ve ritimlere verilen ad.
– Rahvan: Atın iki ayakla koşar gibi aynı yanda bulunan ayaklarını aynı anda atarak yaptığı, biniciyi sarsmayan bir yürüyüş şeklidir.
– Rahvan At: Biniciyi sarsmadan yürüyen at.
– Tırısa Kalkmak: Atın çaprazlama ayak atarak hızlı ve sarsıntılı yürüyüşüne denir.
– Dörtnal: Atın en hızlı koşuşu.
– Hücum Dörtnal: Atın en hızlı koşuşunun daha ilerisinde bir süratle hedefe at sürme.
– Adeta: Atın düz yürüyüşü.
– Aheste: Atın ağır ağır, arka kalçalara yüklenerek yürüyüşü.
– At Başı: İki atın bir hizada oluşu.
– At Cambazı: Ciritte at üzerinde beceri ve hüner gösteren binici.
– At Oynatmak: Ciritte hüner göstermek.
– Sipahi: Eskiden Yeniçeriler zamanında bir sınıf atlı askere denirdi. Fakat iyi at binen kişilere de at oyunlarında becerisi olan oyunculara da çeşitli yörelerde bu adlar kullanılmaktadır.
– Seymen Olmak: Ulusal giysilerin yöreye ait olanlarının düğün nedeni ile Ankara dolaylarında giyilmesine denir.
– Osmanlı: Atlı, süvari anlamında kullanılmaktadır.
– Menzil: Ciritte at üzerinde sıra biçiminde duranlara verilen ad.
– Alan: Cirit meydanına verilen ad. Cirit oynanan yer.
– Şehit: Ciritte isabet alıp ölenlere verilen ad.